Redactie AD
Titel: Mannenzaal

Twee en twintig kleine bedsteden, fris opgemaakt, schone handdoek aan de deurpost, een po op een plankje in de hoek … de Mannenzaal van het Sint Pieters Gasthuis met aangrenzende kapel stamt uit het jaar 1390 en is in Europa de oudste bewaarde ziekenzaal! In deze sprookjesachtig omgeving, prachtig gerestaureerd, werd ik ter gelegenheid van het Amersfoorts Literatuur Festival aan de tand gevoeld door Vera van Brakel.
Ik voelde mij Sneeuwwitje, maar dan met twee en twintig dwergen. Vanaf 1390 hoorde deze Mannenzaal met kapel bij het Sint Pieters Gasthuis in de Muurhuizen in Amersfoort. Pas in 1907 fuseerde het Sint Pieters Gasthuis met het Bloklandsgasthuis. Er werd uitgebreid met een aparte mannen- en vrouwenzaal, een kapel, eetzalen, een Regentenhuis en nog een paar bijgebouwen.
De oude mannen moesten rechtop zittend slapen, men was bang dat ze zouden sterven aan hersenbloedingen en ander ongemak, wanneer ze zich languit zouden strekken in de kleine bedsteden. In het begin deelden er twee mannen één bedstee, en later moesten de heren zich tegenover elkaar nestelen. Ik zag het voor me; twee oude mannetjes tegenover elkaar, in de nachtrok, de slaapmuts op de kop!! Ik visualiseerde dit beeld in mijn hoofd. Ik neem aan, dat ze de sokken hierbij uittrokken …Dan moesten ze toch met de tenen ongeveer in elkaars mond hebben gezeten!
Nu waren de mensen in die tijd natuurlijk veel kleiner dan de reuzen die we tegenwoordig zijn. Ik heb zelf in de oude bakkerij in Kalenberg, gebouwd in 1871, die wij in 1968 betrokken, vijfentwintig jaar in een van de twee oude bedsteden geslapen. Die was ook niet groot en wij hebben eerst een middagje uitgeprobeerd, of wij daar wel enigszins comfortabel met twee personen in konden slapen! Het experiment slaagde en zo lieten wij een matras op maat maken en snurkten wij warm en comfortabel in dat oude hol, waarin de oude bakker vroeger op vers stro zijn nachten doorbracht!

Het was wel noodzakelijk onze bedstee geregeld grondig te luchten, anders ontstond er een parfum, dat buitengewoon krachtig naar bloemkoolsoep rook! Ik kan me voorstellen dat in de middeleeuwen tussen die twee en twintig bedsteden vol oude mannen ook bijzondere dampen hingen. Ik meen dat luchten in die jaren als niet bevorderlijk voor de gezondheid werd gezien….Zelfs in de twintigste eeuw, in de vroeg jaren vijftig , toen ik mijn verpleegstersopleiding in het Stads- en Academisch Ziekenhuis in Utrecht volgde, hoorde ik dat op de grote zaal van chirurgie, waar professor Nieboer de scepter zwaaide, geen raam open mocht. “Ër zijn meer mensen aan longontsteking veroorzaakt door tocht gestorven dan aan het gebrek aan frïsse lucht!”